“คลีนดีเซล” กับวิกฤตฝุ่น PM2.5

ประเทศไทยยังคงได้รับผลจากฝุ่นละอองที่ปกคลุมพื้นที่กรุงเทพมหานครและจังหวัดรอบๆ ส่งผลให้หลายๆ คนเกิดความกังวลต่อระบบทางเดินหายใจและการใช้ชีวิตประจำวัน ในขณะที่หลายฝ่ายพยายามระดมทุกวิถีทางเพื่อลดปัญหาที่เกิดขึ้น ทั้งนี้เพื่อความชัดเจนกับสิ่งที่เกิดขึ้น เรามาดูว่าแหล่งกำเนิดของฝุ่นละอองในบรรยากาศเกิดขึ้นได้อย่างไร และมีวิธีการที่จะดูแลสุขภาพอย่างไร ในเมื่อหลายฝ่ายมองไปในทิศทางเดียวกันว่าสาเหตุหลักเกิดจากยานพาหนะ โดยเฉพาะรถยนต์ที่ใช้เครื่องยนต์ดีเซล

ฝุ่นละอองที่เกิดจากกิจกรรมที่มนุษย์สร้างขึ้น ได้แก่

• ฝุ่นจากการคมนาคมขนส่งและการจราจร เช่น ฝุ่นดิน ทราย ที่ฟุ้งกระจายขณะรถวิ่ง และเขม่าจากการเผาไหมของเครื่องยนต์ดีเซล เป็นต้น
• ฝุ่นจากการก่อสร้าง เช่น ก่อสร้างอาคาร ถนน และการรื้อถอน เป็นต้น
• ฝุ่นจากการประกอบการอุตสาหกรรม เช่น การทาปูนซีเมนต์การโม่บดหรือย่อยหิน และอื่นเป็นต้น

ความหมายของฝุ่นละอองในบรรยากาศ

• PM10 ตามนิยามของ U.S. EPA หมายถึง ฝุ่นหยาบ (Course Particle) เป็นอนุภาคที่มีเส้นผ่านศูนย์กลางขนาด 2.5 – 10 ไมครอน มีแหล่งกำเนิดมาจากการจราจรบนท้องถนนที่ไม่ได้ลาดยาง จากการขนส่งวัสดุ หรือฝุ่นจากกิจกรรมบด ย่อย หิน
• PM2.5 ตามนิยามของ U.S. EPA หมายถึง ฝุ่นละเอียด (Fine Particle) เป็นอนุภาคที่มีเส้นผ่านศูนย์กลางเล็กกว่า 2.5 ไมครอน มีแหล่งกำเนิดจากควันเสียของรถยนต์ โรงไฟฟ้า โรงงานอุตสาหกรรม ควันที่เกิดจากหุงต้มอาหารโดยการใช้ฟืน นอกจากนี้ ก๊าซ SO₂ NO_X และสารประกอบอินทรีย์ระเหยง่าย (Volatile Organic Compound – VOC) ยังสามารถจะทำปฏิกิริยากับสารอื่นในอากาศทำให้เกิดเป็นฝุ่นละเอียดได้

ค่ามาตรฐานของฝุ่นละอองในบรรยากาศโดยทั่วไปของประเทศไทย วัดค่าเฉลี่ยของฝุ่นละอองขนาดไม่เกิน 2.5 ไมครอน (PM2.5) สะสมในเวลา 24 ชั่วโมง จะต้องไม่เกิน 0.05 มิลลิกรัมต่อลูกบาศก์เมตร และในระยะเวลา 1 ปี จะต้องไม่เกิน 0.025 มิลลิกรัมต่อลูกบาศก์เมตร

ข้อแนะนำสำหรับผู้ใช้รถยนต์ทั้งชนิดเครื่องยนต์เบนซินและดีเซล นอกจากจะต้องร่วมมือร่วมใจกันเพื่อลดมลพิษทางอากาศแล้ว สิ่งที่สำคัญคือการดัดแปลงเครื่องยนต์ให้ทำงานผิดไปจากเดิม อย่างแรกที่นิยมทำกันด้วยความเข้าใจที่ผิดๆ คือการอุด EGR Valve หรือ Exhaust Gas Recirculation EGR มีทั้งในเครื่องยนต์เบนซินและดีเซลมานานแล้ว แต่มักพูดถึงเฉพาะในเครื่องดีเซล

EGR มีไว้ลดก๊าซไนโตรเจนออกไซด์ หรือ NO_X ซึ่งเป็นก๊าซที่เป็นพิษต่อระบบทางเดินหายใจ และเป็นตัวก่อมลพิษในอากาศโดยตรง ทำให้เกิดฝนกรด และทำลายโอโซนในชั้นบรรยากาศ กระบวนการทำงานของ ระบบ EGR คือการนำเอาไอเสียบางส่วนกลับมาเผาไหม้ใหม่ เพื่อควบคุมอุณหภูมิในห้องเผาไหม้ และปฏิกิริยาทางเคมีที่จะก่อให้เกิด NO_X และการทำงานจะเป็นไปโดยอัตโนมัติ ควบคุมโดยคอมพิวเตอร์ ดังนั้นการอุด EGR คือการตัดการทำงานของระบบหมุนเวียนไอเสีย ทำให้เครื่องยนต์ไม่สามารถควบคุมอุณหภูมิและปฏิกิริยาทางเคมีในห้องเผาไหม้ได้ ซึ่งจะทำให้เกิดผลกระทบโดยตรงคือ เกิด NO_X ในไอเสียมากขึ้น และทำให้อุณหภูมิในห้องเผาไหม้ร้อนผิดปกติ และการอุด EGR วาล์วด้วยแผ่นเหล็กแบบง่ายๆ อาจทำให้เกิดการรั่วของอากาศเข้าสู่เครื่องยนต์ ทำให้เกิดเขม่าสะสมมากผิดปกติ ซึ่งอาจนำไปสู่ความเสียหายของเครื่องยนต์อีกด้วย

ดังที่ได้กล่าวไปแล้วว่า PM2.5 มีแหล่งกำเนิดส่วนหนึ่งมาจากการที่ ไนโตรเจนออกไซด์ หรือ NO_X ไปทำปฏิกิริยากับสารอื่นในอากาศทำให้เกิดเป็นฝุ่นละเอียด ดังนั้นการอุด EGR จึงเป็นสาเหตุหนึ่งของการเกิด PM2.5 ซึ่งกำลังส่งผลกระทบต่อสภาพแวดล้อมและสุขภาพของคนไทยโดยตรงในขณะนี้

ข้อแนะนำสำหรับประชาชนที่กำลังการขับขี่ยานพาหนะ หรือรถยนต์ ในขณะที่อากาศไม่ดี ให้เปิดแอร์โดยเลือกระบบอากาศแบบหมุนวนภายในห้องโดยสาร หรือถ้ามีแอร์ระบบอัตโนมัติ ให้ใช้โหมด full auto ควรหลีกเลี่ยงการเลือกระบบอากาศจากภายนอก อย่างไรก็ตามรถยนต์เครื่องยนต์ดีเซลที่มีการปล่อยค่าไอเสียที่สะอาดตามมาตรฐาน EURO5 เช่น Mazda2 Mazda CX-3 และ CX-5 เครื่องยนต์สกายแอคทีฟคลีนดีเซล จะมีระบบบำบัดไอเสียที่ประกอบไปด้วย การออกแบบห้องเผาไหม้ที่มีประสิทธิภาพสูง เผาไหม้หมดจด และมี EGR (Exhaust Gas Recirculation) ซึ่งช่วยลดปริมาณไนโตรเจนออกไซด์ หรือ NO_X และ DPF (Diesel Particulate Filter) ซึ่งช่วยลดปริมาณเขม่าในไอเสีย จึงทำให้มั่นใจได้ว่าเป็นเครื่องยนต์ดีเซลมีผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมน้อยที่สุด

การป้องกันสุขภาพอันเกิดจากมลภาวะดังกล่าว เบื้องต้นที่หาได้ง่ายและปลอดมากที่สุดคือการสวมหน้ากากป้องกัน แต่ในระยาวทุกคนต้องร่วมมือร่วมใจกันเพื่อลดการปล่อยไอเสียสู่บรรยากาศ นอกจากผู้ผลิตรถยนต์ที่มุ่งมั่นพัฒนารถยนต์เพื่อให้ปล่อยมลภาวะน้อยที่สุดแล้ว เราทุกคนก็สามารถมีส่วนร่วมด้วยเช่นกัน โดยเฉพาะมาสด้านั้นเล็งเห็นความสำคัญในการพัฒนารถยนต์ในอนาคต ด้วยการประกาศวิสัยทัศน์ในระยะยาว คือ Sustainable Zoom-Zoom 2030 หรือ ซูม–ซูม อย่างยั่งยืน เพื่อรักษาโลกของเราให้คงความสวยงาม เพื่อยกระดับวิถีชีวิตของผู้คน และสังคมของเราให้มีความสุขตลอดไป

# # #